Ferramentas en liña para o galego. Texto 1

1. Exemplo de tradución dun texto culto do castelán ao galego. Feito en agosto de 2022

Ramón Reboiras, El País, 19-11-2010
Acabo de leer Todo é silencio de Manuel Rivas y todavía un vendaval de salitre del noroeste agita mis recuerdos de un país del que cada vez estoy menos seguro de conocer, aunque cada escena de la novela, cada personaje, cada parábola, tiene que ver con eso que somos, un secreto, nada más que un secreto de contrabando con vistas al mar, frontera natural de todos los tráficos mercantes y anímicos.
Para los que vivimos fuera de Galicia es una inmensa fortuna tener a alguien como Rivas que nos adentra de forma mágica en el laberinto de la saudade, y que nos ilumina pasajes que, indefectiblemente, señalan el paraíso perdido. Galicia, la del silencio mudo, puede ser en realidad una perenne pesadilla para quienes auscultan su alma lírica y estraperlista, una amante rosaliana, con esa doble personalidad a la que siempre se ciñen los que narran y participan de la aventura: el ascenso y la caída, la realidad y el deseo, el ruido y la furia.
Todos poblamos esta novela de infancia que acaba convirtiéndose en adulto. Todos más o menos experimentamos esa iniciación al asombro, ese aliado que empezó arrojándonos un cargamento de maniquíes y acabó pidiéndonos que colocáramos en el mercado varias toneladas de fariña. En ese horizonte, el poeta es también un traficante puesto que ese encargo es el que corrompe cualquier lírica y estremece cualquier consuelo edípico: la madre, la mamma, puede ser un barco nodriza o una gran puta, según se mire.
He leído, tengo la sensación, algo griego, una tragedia clásica en este libro y por más que reconozco las rías y los cines, los automóviles y los ritos de paso, los acentos nativos y el trullo universal, atisbo en lontananza el libro que se abre sobre una cultura arcaica y sagrada que entra en la edad de la razón, en el siglo de las luces, a lomos de una planeadora de dos mil caballos. Y en ese instante, en el momento que del "rubio batea" pasamos a la cocaína, para ser prosaicos y dar una pista, los dioses empiezan a disentir y a mostrarse crueles con nuestros héroes parroquiales.
Tenemos los que vivimos fuera del reino la arraigada costumbre de confiar a la nostalgia ese tráfico con el más allá y a la nostalgia encomendamos la tarea de restablecer los puentes con el pasado para así volver de forma alucinada al país irreal al que una vez pertenecimos. Así que me di cuenta del momento en que me fui cuando leía este libro, y en el momento en el que se jodió Galicia, si alguna vez no estuvo jodida, leyendo también este libro. Cosas de la Musa pero mayormente de la Parca. Nuestra sed de aventuras, nuestra Odisea, empezó a traficar desde tiempo inmemorial con dos fronteras, la de Portugal y la del océano, la del interior y la del resto del mundo.
Hoy algunas cosas pertenecen al folclore, casi como en México, donde se cantan las andanzas de los carteles por algún juglar que rima narcocorridos. Pero la mayoría de los hechos corren como alma que lleva el diablo y todo nos equipara a esa gran jauría que en cualquier lugar bulle a ritmo de hip-hop en busca del dinero fácil y de las mujeres de lujo, de la alta cilindrada y la vida deprisa. Viendo la evolución de la especie empezamos a pescar con dinamita y hemos acabado en una cárcel de máxima seguridad. A Mariscal, como a Lil Wayne le gustan el coñac francés y los puros habanos, las películas del Oeste y las sentencias en latín. El primero estudió en el seminario y el segundo en las calles del barrio, pero ambos creen en Dios y en el revólver.
Acabemos. Hay textos que ilustran el desamparo, el desarraigo, y se leen como una novela de aventuras. En casi todas las grandes novelas modernas (Stevenson, Conrad) el lector se asoma al horizonte marino con la incertidumbre de conocer al mismo tiempo al monstruo y al tesoro. Algo de esa dicotomía habita entre nosotros desde tiempo inmemorial, pero ese rumor constante del océano está sepultado aquí por un silencio mudo.

Acabo de ler Todo é silencio de Manuel Rivas e aínda un vendaval de salitre do noroeste axita os meus recordos dun país do que cada vez estou menos seguro de coñecer, aínda que cada escena da novela, cada personaxe, cada parábola, ten que ver con iso que somos, un secreto, máis nada que un secreto de contrabando con vistas ao mar, fronteira natural de todos os tráficos mercantes e anímicos.
Para os que vivimos fóra de Galicia é unha inmensa fortuna ter a alguén como Rivas que nos penetra de forma máxica no labirinto da saudade, e que nos ilumina pasaxes que, indefectiblemente, sinalan o paraíso perdido. Galicia, a do silencio mudo, pode ser en realidade un perenne pesadelo para quen ausculta a súa alma lírica e estraperlista, unha amante rosaliana, con esa dobre personalidade á que sempre se cinguen os que narran e participan da aventura: o ascenso e a caída, a realidade e o desexo, o ruído e a furia.
Todos poboamos esta novela de infancia que acaba converténdose en adulto. Todos máis ou menos experimentamos esa iniciación ao asombro, ese aliado que empezou lanzándonos un cargamento de maniquíes e acabou pedíndonos que colocásemos no mercado varias toneladas de fariña. Nese horizonte, o poeta é tamén un traficante posto que ese encargo é o que corrompe calquera lírica e estremece calquera consolo edípico: a nai, a mamma, pode ser un barco ama de cría ou unha gran puta, segundo mírese. Lin, teño a sensación, algo grego, unha traxedia clásica neste libro e por máis que recoñezo as rías e os cinemas, os automóbiles e os ritos de paso, os acentos nativos e o trullo universal, indicio ao lonxe o libro que se abre sobre unha cultura arcaica e sacra que entra na idade da razón, no século das luces, a lombos dunha planadora de dous mil cabalos. E nese instante, no momento que da "louro batea" pasamos á cocaína, para ser prosaicos e dar unha pista, os deuses empezan a disentir e a mostrarse crueis cos nosos heroes parroquiais.
Temos os que vivimos fóra do reino o arraigado costume de confiar á nostalxia ese tráfico co máis aló e á nostalxia encomendamos a tarefa de restablecer as pontes co pasado para así volver de forma alucinada ao país irreal ao que unha vez pertencemos. Así que me dei conta do momento en que me fun cando lía este libro, e no momento no que se fodeu Galicia, se algunha vez non estivo fodida, lendo tamén este libro. Cousas da Musa pero maiormente da Parca. Nosa sede de aventuras, a nosa Odisea, empezou a traficar desde tempo inmemorial con dúas fronteiras, a de Portugal e a do océano, a do interior e a do resto do mundo.
Hoxe algunhas cousas pertencen ao folclore, case como en México, onde se cantan as andanzas dos carteis por algún xograr que rima narcocorridos. Pero a maioría dos feitos corren como alma que leva o diaño e todo nos equipara a esa gran jauría que en calquera lugar bole a ritmo de hip-hop en busca do diñeiro fácil e das mulleres de luxo, da alta cilindrada e a vida rápido. Vendo a evolución da especie empezamos a pescar con dinamita e acabamos nun cárcere de máxima seguridade. A Mariscal, como a Lil Wayne gústanlle o coñac francés e os puros habanos, as películas do Oeste e as sentenzas en latín. O primeiro estudou no seminario e o segundo nas rúas do barrio, pero ambos cren en Deus e no revólver.
Acabemos. Hai textos que ilustran o desamparo, o desarraigamento, e lense como unha novela de aventuras. En case todas as grandes novelas modernas (Stevenson, Conrad) o lector asómase ao horizonte mariño coa incerteza de coñecer ao mesmo tempo ao monstro e ao tesouro. Algo desa dicotomía habita entre nós desde tempo inmemorial, pero ese rumor constante do océano está sepultado aquí por un silencio mudo.

1-un secreto, máis nada que un secreto de...: un segredo, nada máis que un segredo de...

13-coñecer ao mesmo tempo ao monstro e ao tesouro: coñecer... o monstro e o tesouro

O ortogal (ademais dos nome propios estranxeiros) tamén marca: estraperlista, edípico, fodido

Ramón Reboiras, O País, 19-11-2010
Acabo de ler #Todo é silencio de Manuel Rivas e aínda un vendaval de salitre do noroeste axita os meus recordos dun país do que cada vez estou menos seguro de coñecer, aínda que cada escena da novela, cada personaxe, cada parábola, ten que ver con iso que somos, un segredo, nada máis que un segredo de contrabando con vistas ao mar, fronteira natural de todos os tráficos mercantes e anímicos.
Para os que vivimos fóra de Galicia é unha inmensa fortuna ter a alguén como Rivas que nos/nos penetra de forma máxica no labirinto da saudade, e que nos/nos ilumina pasaxes que, indefectiblemente, sinalan o paraíso perdido. Galicia, a do silencio mudo, pode ser en realidade un perenne pesadelo para quen auscultan a súa alma lírica e estraperlista, unha amante rosaliana, con esa dobre personalidade á que sempre se #cinguir os que narran e participan da aventura: o ascenso e a caída, a realidade e o desexo, o ruído e a furia.
Todos poboamos esta novela de infancia que acaba converténdose en adulto. Todos máis ou menos experimentamos esa iniciación ao asombro, ese aliado que empezou arroxándonos un cargamento de maniquíes e acabou pedíndonos que colocásemos no mercado varias toneladas de fariña. Nese horizonte, o poeta é tamén un traficante posto que ese encargo é o que corrompe calquera lírica e estremece calquera consolo edípico: a nai, a mamma, pode ser un barco ama de cría ou unha gran puta, segundo mírese.
Lin, teño a sensación, algo grego, unha traxedia clásica neste libro e por máis que recoñezo as rías e os cines, os automóbiles e os ritos de paso, os acentos nativos e o trullo universal, indicio ao lonxe o libro que se abre sobre unha cultura arcaica e sacra que entra na idade da razón, no século das luces, a lombos dunha planeadora de dous mil cabalos. E nese instante, no momento que do "louro batea" pasamos á cocaína, para ser prosaicos e dar unha pista, os deuses empezan a disentir e a mostrarse crueis cos nosos heroes parroquiais.
Temos os que vivimos fóra do reino o arraigado costume de confiar á nostalxia ese tráfico co máis aló e á nostalxia encomendamos a tarefa de restablecer as pontes co pasado para así volver de forma alucinada ao país irreal ao que unha vez pertencemos. Así que me/me dei conta do momento en que me/me fun cando lía este libro, e no momento no que se fodeu #Galicia, se #algún vez non estivo fodida, lendo tamén este libro. Cousas da Musa pero maiormente da Parca. A nosa sede de aventuras, nosa Odisea, empezou a traficar desde tempo inmemorial con dúas fronteiras, a de Portugal e a do océano, a do interior e a do resto do mundo.
Hoxe #algún cousas pertencen ao folclore, case como en México, onde se cantan as andanzas dos carteis por #algún juglar que rima narcocorridos. Pero a maioría dos feitos corren #como alma que leva o diaño e #todo equipásenos a esa gran jauría que en calquera lugar bulle a ritmo de hip-hop en busca do diñeiro fácil e das mulleres de luxo, da alta cilindrada e a vida rápido. Vendo a evolución da especie empezamos a pescar con dinamita e acabamos nun cárcere de máxima seguridade. A Mariscal, como a Lil Wayne gústanlle o coñac francés e os puros habanos, as películas do Oeste e as sentenzas en latín. O primeiro estudou no seminario e o segundo nas rúas do barrio, pero ambos cren en Deus e no revólver.
Acabemos. Hai textos que ilustran o desamparo, o desarraigamento, e lense como unha novela de aventuras. En case todas as grandes novelas modernas (Stevenson, Conrad) o lector asómase ao horizonte mariño coa incerteza de coñecer ao mesmo tempo ao monstro e ao tesouro. Algo desa dicotomía habita entre nós desde tempo inmemorial, pero ese rumor constante do océano está sepultado aquí por un silencio mudo.

-Erros que comparte co Gaio: 1-penetra, 2-maniquíes, 3-barco ama de cría, 4-segundo mírese, 5-trullo, 6-indicio ao lonxe, 7-a lombos, 8-carteis, 9-jauría, 10-vida rápido, 11-coñecer ao mesmo tempo a,

Ramón Reboiras, El País, 19-11-2010
Acabo de ler Todo é silencio de Manuel Rivas e aínda un vendaval de salitre do noroeste axita as miñas lembranzas dun país que cada vez teño menos certeza de coñecer, aínda que cada escena da novela, cada personaxe, cada parábola teña que facer co que somos, un segredo, nada máis que un segredo de contrabando con vistas ao mar, fronteira natural de todo tráfico mercantil e mental.
Para os que vivimos fóra de Galicia, é unha inmensa fortuna contar con alguén como Rivas que nos mete por maxia ao labirinto da saudade, e que ilumina pasaxes que, inevitablemente, apuntan ao paraíso perdido. Galicia, a do silencio mudo, en realidade pode ser un pesadelo perenne para quen escoita a súa alma lírica e de mercado negro, unha namorada rosaliana, con esa dobre personalidade á que sempre se adhiren os que narran e participan na aventura: o ascenso e o caída, realidade e desexo, son e furia.
Todos poboamos esta novela infantil que acaba sendo adulta. Todos vivimos máis ou menos esa iniciación ao asombro, aquel aliado que comezou por botarnos un cargamento de maniquíes e acabou pedindo que poñamos no mercado varias toneladas de fariña. Neste horizonte, o poeta tamén é traficante xa que ese encargo é o que corrompe calquera lírica e fai tremer calquera consolo edípico: a nai, a mamá, pode ser unha nave nodriza ou unha gran puta, segundo se mire.
Lin, teño a sensación, algo grego, unha traxedia clásica neste libro e por máis que recoñezo as rías e os cines, os coches e os ritos de paso, os acentos autóctonos e a verza universal, albisco no distancia o libro que se abre sobre unha cultura arcaica e sagrada que entra na era da razón, na época das luces, a lombos dunha planeadora con dous mil cabalos. E nese momento, no momento no que pasamos dos “morcegos loiros” á cocaína, a ser prosaicos e dar unha pista, os deuses comezan a discrepar e a ser crueis cos nosos heroes parroquiais.
Os que vivimos fóra do reino temos o arraigado costume de encargarlle á nostalxia ese tráfico co máis alá, e á nostalxia encomendamos a tarefa de restablecer as pontes co pasado para regresar dun xeito alucinado ao país irreal. á que noutrora pertencíamos. Así que me decatei no momento en que marchaba cando estaba a ler este libro, e no momento en que Galicia foi fodillada, se nunca foi fodida, lendo este libro tamén. Cousas da Musa pero sobre todo da Parca. A nosa sede de aventuras, a nosa Odisea, comezou a traficar dende tempos inmemoriais con dúas fronteiras, a de Portugal e a do océano, a do interior e a do resto do mundo.
Hoxe algunhas cousas pertencen ao folclore, case como en México, onde as aventuras dos cárteles son cantadas por algún xuglar que rima con narcocorridos. Pero a maioría dos feitos corren coma o inferno e todo nos equipara a esa manada xenial que pulula por todas partes ao ritmo do hip-hop na procura de cartos fáciles e mulleres de luxo, poderosas e a vida rápida. Vendo a evolución da especie, comezamos a pescar con dinamita e acabamos nun cárcere de máxima seguridade. A Mariscal, como Lil Wayne, gústalle o coñac francés e os puros da Habana, as películas do western e as frases en latín. O primeiro estudou no seminario e o segundo nas rúas do barrio, pero ambos cren en Deus e no revólver.
imos rematar Hai textos que ilustran o desamparo, o desarraigo e len como unha novela de aventuras. En case todas as grandes novelas modernas (Stevenson, Conrad) o lector mira o horizonte oceánico coa incerteza de atopar ao mesmo tempo o monstro e o tesouro. Algo desa dicotomía vive entre nós dende tempos inmemoriais, pero ese murmurio constante do océano queda aquí sepultado por un silencio mudo.

Acabo de ler Todo é silencio de Manuel Rivas e aínda un vendaval de salitre do noroeste axita as miñas lembranzas dun país do que cada vez estou menos seguro de coñecer, aínda que cada escena da novela, cada personaxe, cada parábola, ten que ver con iso que somos, un segredo, nada máis que un segredo de contrabando con vistas ao mar, fronteira natural de todos os tráficos mercantes e anímicos.
Para os que vivimos fóra de Galicia é unha inmensa fortuna termos a alguén como Rivas que nos introduce de xeito máxico no labirinto da saudade, e que nos ilumina pasaxes que, indefectiblemente, sinalan o paraíso perdido. Galicia, a do silencio mudo, pode ser en realidade un perenne pesadelo para quen ausculta a súa alma lírica e estraperlista, unha amante rosaliana, con esa dobre personalidade á que sempre se cinguen os que narran e participan da aventura: o ascenso e a caída, a realidade e o desexo, o ruído e a furia.
Todos poboamos esta novela de infancia que acaba converténdose en adulto. Todos máis ou menos experimentamos esa iniciación ao asombro, ese aliado que empezou arrebolándolos un cargamento de manequíns e acabou pedíndonos que colocásemos no mercado varias toneladas de fariña. Nese horizonte, o poeta é tamén un traficante posto que ese encargo é o que corrompe calquera lírica e estremece calquera consolo edípico: a nai, a mamma, pode ser un barco nodriza ou unha gran puta, segundo se mire.
Lin, teño a sensación, algo grego, unha traxedia clásica neste libro e por máis que recoñezo as rías e os cines, os automóbiles e os ritos de paso, os acentos nativos e a cadea universal, enxergo ao lonxe o libro que se abre sobre unha cultura arcaica e sacra que entra na idade da razón, no século das luces, a cabalo dunha planadora de dous mil cabalos. E nese instante, no momento que do "louro batea" pasamos á cocaína, para sermos prosaicos e dar unha pista, os deuses empezan a disentir e a mostrarse crueis cos nosos heroes parroquiais.
Temos os que vivimos fóra do reino o arraigado costume de confiar á nostalxia ese tráfico co máis aló e á nostalxia encomendamos a tarefa de restablecermos as pontes co pasado para así volvermos de forma alucinada ao país irreal ao que unha vez pertencemos. Así que me decatei do momento en que marchei cando lía este libro, e no momento no que se fodeu Galicia, se algunha vez non estivo fodida, lendo tamén este libro. Cousas da Musa pero maiormente da Parca. A nosa sede de aventuras, a nosa Odisea, empezou a traficar desde tempo inmemorial con dúas fronteiras, a de Portugal e a do océano, a do interior e a do resto do mundo.
Hoxe algunhas cousas pertencen ao folclore, case como en México, onde se cantan as andanzas dos cárteles por algún xograr que rima narcocorridos. Pero a maioría dos feitos corren como alma que leva o diaño e todo nos equipara a esa gran manda de cans que en calquera lugar bole a ritmo de hip-hop en busca dos cartos fáciles e das mulleres de luxo, da alta cilindrada e a vida ás présas. Vendo a evolución da especie empezamos a pescar con dinamita e acabamos nunha cadea de máxima seguridade. A Mariscal, como a Lil Wayne gústanlle o coñac francés e os puros habanos, as películas do Oeste e as sentenzas en latín. O primeiro estudou no seminario e o segundo nas rúas do barrio, pero ambos os dous cren en Deus e no revólver.
Acabemos. Hai textos que ilustran o desamparo, o desarraigamento, e lense como unha novela de aventuras. En case todas as grandes novelas modernas (Stevenson, Conrad) o lector asómase ao horizonte mariño coa incerteza de coñecer ao mesmo tempo o monstro e o tesouro. Algo desa dicotomía habita entre nós desde tempo inmemorial, pero ese rumor constante do océano está sepultado aquí por un silencio mudo.

María Valerio 27/11/2010. El Mundo
El fallecimiento este fin de semana de un recién nacido en un hospital de El Ferrol o el calvario judicial de la familia de Antonio Meño en Madrid (en coma tras una operación de cirugía estética), han traído a la primera plana de la actualidad las negligencias médicas. Aunque no existen cifras oficiales sobre cuántos sucesos de este tipo se producen en los hospitales españoles, miles de familias pueden encontrarse ante la duda de cómo actuar en un caso así. ELMUNDO.es le ofrece una breve guía informativa para saber qué hacer.

Como recomienda María Antonia Moral, presidenta de la Asociación de Víctimas de Negligencias Sanitarias (Avinesa), lo primero ante una sospecha de negligencia médica es ponerse en manos de una asociación o un abogado especializado en este tipo de casos. La suya, por ejemplo, no cobra por sus servicios y orienta a los pacientes desde el primer momento, valorando si el caso puede o no tener base ante los tribunales.
En el caso de que haya una víctima mortal, Avinesa recomienda en primer lugar solicitar una autopsia ante el juzgado de guardia. Este procedimiento, aclara, es más independiente y esclarecedor que la necropsia clínica que pueda llevar a cabo el propio hospital. La autopsia judicial suele llevarse a cabo al día siguiente en el Instituto Anatómico Forense, aunque los resultados pueden tardar en estar listos entre dos y tres meses.
Las familias que opten por esclarecer las causas de una negligencia deben estar al tanto de que se enfrentan a un proceso largo, que en el peor de los casos puede tardar en resolverse entre cinco y 10 años si llega hasta los tribunales o se producen recursos ante el Supremo; como ha ocurrido recientemente en el caso de Antonio Meño en Madrid. Según Avinesa, Andalucía es, hoy por hoy, la comunidad donde más se está tardando en resolver estos casos, que pueden prolongarse de cinco a seis años ("eso sin acudir al Supremo"), frente a los tres o cuatro, por ejemplo, de otra región como Madrid.
María Antonia Moral recomienda también en la primera visita al juzgado reclamar al juez que se incaute la historia clínica. "Tenemos problemas con muchos gerentes de hospitales que aún no se han enterado de que la historia clínica pertenece al paciente", denuncia. Otra opción, si el centro (bien sea público o privado) se niega a facilitarla a la familia, es reclamarla ante la Agencia de Protección de Datos.
Una vez conocidos los resultados de la autopsia, la familia puede optar por recurrir a la vía penal (aunque como reconocen desde Avinesa "muy pocas veces la justicia está por condenar a un médico") o bien al procedimiento civil (si la negligencia se ha producido en un centro privado) o administrativo (para el caso de un hospital público).
Cuando el paciente afectado por la presunta negligencia no ha fallecido, las asociaciones recomiendan reclamar toda la documentación posible sobre el caso, de nuevo pidiendo al hospital la historia clínica y las posibles pruebas médicas que se le hayan realizado.

María Valerio 27/11/2010. O Mundo

O falecemento esta fin de semana dun recentemente nacido nun hospital do Ferrol ou o calvario xudicial da familia de Antonio Meño en Madrid (en coma tras unha operación de cirurxía estética), trouxeron á primeira plana da actualidade as neglixencias médicas. Aínda que non existen cifras oficiais sobre cantos sucesos deste tipo prodúcense nos hospitais españois, miles de familias poden atoparse #ante a dúbida de como actuar nun caso así. ELMUNDO.es ofrécelle unha breve guía informativa para saber que facer.

Como recomenda María Antonia Moral, presidenta da Asociación de Vítimas de Neglixencias Sanitarias (Avinesa), o primeiro #ante unha sospeita de neglixencia médica é poñerse en mans dunha asociación ou un avogado especializado neste tipo de casos. A súa, por exemplo, non cobra polos seus servizos e orienta aos pacientes desde o primeiro momento, valorando se o caso pode ou non ter base #ante os tribunais.
No caso de que haxa unha vítima mortal, Avinesa recomenda en primeiro lugar solicitar unha autopsia perante o xulgado de garda. Este procedemento, aclara, é máis independente e esclarecedor que a necropsia clínica que poida levar a cabo o propio hospital. A autopsia xudicial adoita levar a cabo ao día seguinte no Instituto Anatómico Forense, aínda que os resultados poden tardar en estar listos entre dous e tres meses.
As familias que opten por esclarecer as causas dunha neglixencia deben estar ao tanto de que se enfrontan a un proceso longo, que no peor dos casos pode tardar en resolverse entre cinco e 10 anos se chega ata os tribunais ou se producen recursos #ante o Supremo; como ocorreu recentemente no caso de Antonio Meño en Madrid. Segundo Avinesa, Andalucía é, neste momento, a comunidade onde máis se está tardando en resolver estes casos, que poden prolongarse de cinco a seis anos ("iso sen acudir ao Supremo"), fronte aos tres ou catro, por exemplo, doutra rexión como Madrid.
María Antonia Moral recomenda tamén na primeira visita ao xulgado reclamar ao xuíz que se incaute a historia clínica. "Temos problemas con moitos xerentes de hospitais que aínda non se decataron de que a historia clínica pertence ao paciente", denuncia. Outra opción, se o centro (ben sexa público ou privado) négase a facilitala á familia, é reclamala #ante a Axencia de Protección de Datos.
Unha vez coñecidos os resultados da autopsia, a familia pode optar por recorrer á vía penal (aínda que como recoñecen desde Avinesa "moi poucas veces a xustiza está por condenar a un médico") ou ben ao procedemento civil (se a neglixencia produciuse nun centro privado) ou administrativo (para o caso dun hospital público).
Cando o paciente afectado pola presunta neglixencia non faleceu, as asociacións recomendan reclamar toda a documentación posible sobre o caso, de novo pedindo ao hospital a historia clínica e as posibles probas médicas que se lle realizaron.

María Valerio 27/11/2010. O mundo
A morte esta fin de semana dun recén nacido nun hospital de Ferrol ou o calvario xudicial da familia de Antonio Meño en Madrid (en coma tras unha operación de cirurxía estética), puxeron en primeiro plano a neglixencia médica de hoxe. Aínda que non hai cifras oficiais de cantos sucesos deste tipo se producen nos hospitais españois, miles de familias poden ter dúbidas sobre como actuar ante tal caso. ELMUNDO.es ofréceche unha breve guía informativa para saber que facer.

O falecemento esta fin de semana dun bebé nun hospital do Ferrol ou o calvario xudicial da familia de Antonio Meño en Madrid (en coma tras unha operación de cirurxía estética), trouxeron á primeira plana da actualidade as neglixencias médicas. Aínda que non existen cifras oficiais sobre cantos sucesos deste tipo se producen nos hospitais españois, miles de familias poden atoparse ante a dúbida de como actuar nun caso así. El Mundo.e ofrécelle unha breve guía informativa para saber que facer.

Como recomenda María Antonia Moral, presidenta da Asociación de Vítimas de Neglixencias Sanitarias (Avinesa), o primeiro ante unha sospeita de neglixencia médica é pórse en mans dunha asociación ou un avogado especializado neste tipo de casos. A súa, por exemplo, non cobra polos seus servizos e orienta os pacientes desde o primeiro momento, valorando se o caso pode ou non ter base ante os tribunais.

No caso de que haxa unha vítima mortal, Avinesa recomenda en primeiro lugar solicitar unha autopsia ante o xulgado de garda. Este procedemento, aclara, é máis independente e esclarecedor que a necropsia clínica que poida levar a cabo o propio hospital. A autopsia xudicial adoita levarse a cabo ao día seguinte no Instituto Anatómico Forense, aínda que os resultados poden tardar en estar listos entre dous e tres meses.

As familias que opten por esclarecer as causas dunha neglixencia deben estar ao tanto de que se enfrontan a un proceso longo, que no peor dos casos pode tardar en resolverse entre cinco e 10 anos se chega ata os tribunais ou se producen recursos ante o Supremo; como ocorreu recentemente no caso de Antonio Meño en Madrid. Segundo Avinesa , Andalucía é, neste momento, a comunidade onde máis se está tardando en resolver estes casos, que poden prolongarse de cinco a seis anos ("iso sen acudir ao Supremo"), fronte aos tres ou catro, por exemplo, doutra rexión como Madrid.

María Antonia Moral recomenda tamén na primeira visita ao xulgado reclamar ao xuíz que se incaute a historia clínica. "Temos problemas con moitos xerentes de hospitais que aínda non se decataron de que a historia clínica pertence ao paciente", denuncia. Outra opción, se o centro (ben sexa público ou privado) se nega a facilitala á familia, é reclamala ante a Axencia de Protección de Datos.

Unha vez coñecidos os resultados da autopsia, a familia pode optar por recorrer á vía penal (aínda que como recoñecen desde Avinesa "moi poucas veces a xustiza está por condenar a un médico") ou ben ao procedemento civil (se a neglixencia se produciu nun centro privado) ou administrativo (para o caso dun hospital público).

Cando o paciente afectado pola presunta neglixencia non faleceu, as asociacións recomendan reclamar toda a documentación posible sobre o caso, de novo pedindo ao hospital a historia clínica e as posibles probas médicas que se lle realizaron

3. Texto coloquial para traducir do español ao galego. Feito en agosto de 2022.

Si se lo das a ellas lo vas a perder todo hoy pero si se lo vendes a tu tía Pilar ganarás mañana mucho dinero.
No te lo vas a creer, amigo mío, las leyes han cambiado mucho en la última década.
No vayas a morirte ahora, jovencito, que aun te queda mucha vida por delante.
Espósale porque ya está detenido, es un criminal confeso.
¿Cómo se lo ha tomado mi vecino? Creo que habría quedado mejor en el garaje.
-Invéntate otra cosa y mantén la calma
-¿No me digas!
-Lo más probable es que se tratara de un accidente, perdón, había olvidado esto.
-¡Pide una grúa!
-Podéis volver a poneros la ropa, esto ha terminado.
-¡Falta el papel del seguro, jefe!
-¡Traigámosle ya!
-¿Podemos irnos ya?
-¡Si!

Se llo dás hoxe perderás todo pero se llo vendes á túa tía Pilar mañá gañarás moitos cartos.
Non o creerás, meu amigo, as leis cambiaron moito na última década.
Non vaias morrer agora, mozo, que aínda tes moita vida por diante.
Esposalo porque xa está detido, é un delincuente confeso.
Como o levou o meu veciño? Creo que sería mellor no garaxe.
-Inventa outra cousa e mantén a calma
-Non me digas!
-O máis probable é que fose un accidente, perdón, esquecera isto.
-¡Pide unha grúa!
-Podes volver poñerte a roupa, isto rematou.
-¡Falta o papel do seguro, xefe!
-Imos por el agora!
-¿Podemos ir agora?
-Si!

Se llo dás a elas valo a perder todo hoxe pero se llo vendes á túa tía Pilar gañarás mañá moito diñeiro.

Non cho vas a crer, amigo meu, as leis cambiaron moito na última década.

Non vaias morrerche agora, jovencito, que aínda quédache moita vida por diante.
Espósale porque xa está detido, é un criminal confeso.

Como llo tomou o meu veciño? Creo que quedaría mellor no garaxe.

-Invéntache outra cousa e mantén a calma -Non me digas!

-O máis probable é que se tratase dun accidente, perdón, esquecera isto.

-Pide un guindastre! -Podedes volver poñervos a roupa, isto terminou.

-Falta o papel do seguro, xefe!

-Traigámosle xa!

-Podemos irnos xa?

-Se!

Se llelo dás a elas valo perder todo hoxe pero se llo vendes á túa tía Pilar gañarás mañá moito diñeiro.
Non o vas crer, amigo meu, as leis cambiaron moito na última década.
Non vaias morrer agora, mociño, que aínda che queda moita vida por diante.
Espósao porque xa está detido, é un criminal confeso.
Como o tomou o meu veciño? Creo que quedaría mellor no garaxe.
-Inventa outra cousa e mantén a calma!
-Non me digas!
-O máis probable é que se tratase dun accidente, perdón, esquecera isto.
-Pide un guindastre!
-Podedes volver pórvos a roupa, isto terminou.
-Falta o papel do seguro, xefe!
-Traiámolo xa!
-Podemos marchar xa?
-Podedes!

4. Exemplo de tradución dun texto literario do castelán ao galego. Feito en abril 2017

Ya estaba por el pasillo cuando el timbre del teléfono vino a sobresaltarle. Casi nadie tenía ese número y por regla general sólo Elena Villa recurría a él. Siempre podía ser un error o alguien intentando venderle internet, suscripciones a Médicos sin Fronteras, una cuenta nómina o cualquier otra cosa que él no quisiera, como el contacto humano. Esas situaciones le ponían bastante nervioso y reaccionaba huyendo de las técnicas agresivas de marketing, así que casi le alivió reconocer el número de móvil de su socia en la pantalla. Casi, porque mientras respondía se preguntó qué motivo tendría para romper el descanso dominical que observaba casi religiosamente.
Escuchó unos minutos, casi sin hacer preguntas, y cerró la llamada con una breve frase.
─Espérame allí. Voy enseguida.
...
Las dos mujeres avanzaron muy despacio por la semipenumbra del recibidor hasta que una de las dos golpeó con su pie lo que parecía una canica. Era una bolita dura que rodó por el suelo hasta chocar contra el zócalo de madera de una de las paredes, haciendo un ruido que pareció estallar en el silencio tenso del piso. Ambas visitantes se inmovilizaron de golpe y la vecina habló luego de un escalofrío, pero cuando intentaron volver a moverse sus pies tocaron con otras bolitas que también echaron a rodar.
Una de ellas se detuvo en el arranque del pasillo, bajo el haz de luz que sobresalía de la puerta del salón. Y resultó que no era una canica. Era una bolita hecha de madera. La cuenta de un collar. Más exactamente, de un rosario.

1. Tradución feita polo tradutor Gaio da Xunta, marcándolle que sinale as palabras que non coñece:
Xa estaba polo corredor cando o timbre do teléfono veu sobresaltarlle. Case ninguén tiña ese número e por regra xeral só *Elena Vila recorría a el. Sempre podía ser un erro ou alguén tentando venderlle internet, subscricións a Médicos sen Fronteiras, unha conta nómina ou calquera outra cousa que el non quixese, como o contacto humano. Esas situacións poñíanlle bastante nervioso e reaccionaba fuxindo das técnicas agresivas de márketing, así que case lle aliviou recoñecer o número de móbil da súa socia na pantalla. Case, porque mentres respondía preguntouse que motivo tería para romper o descanso dominical que observaba case relixiosamente.
Escoitou uns minutos, case sen facer preguntas, e pechou a chamada cunha breve frase.
?Espérame alí. Vou enseguida.
...
As dúas mulleres avanzaron moi amodo pola *semipenumbra do *recibidor ata que unha das dúas golpeou co seu pé o que parecía unha *canica. Era unha *bolita dura que rodou polo chan ata chocar contra o *zócalo de madeira dunha das paredes, facendo un ruído que pareceu estalar no silencio tenso do piso. Ambas as visitantes inmobilizáronse de golpe e a veciña falou logo dun calafrío, pero cando tentaron volver moverse os seus pés tocaron con outras *bolitas que tamén botaron a rodar.
Unha delas detívose no arranque do corredor, baixo o feixe de luz que sobresaía da porta do salón. E resultou que non era unha *canica. Era unha *bolita feita de madeira. A conta dun colar. Máis exactamente, dun rosario.

2. Tradución mellorada cambiando o mínimo sobre o tradutor:
Xa estaba polo corredor cando o timbre do teléfono o sobresaltou. Case ninguén tiña ese número e por regra xeral só Helena Vila recorría a el. Sempre podía ser un erro ou alguén tentando venderlle internet, subscricións a Médicos sen Fronteiras, unha conta nómina ou calquera outra cousa que el non quixese, como o contacto humano. Esas situacións poñíano bastante nervioso e reaccionaba fuxindo das técnicas agresivas de márketing, así que case o aliviou recoñecer o número de móbil da súa socia na pantalla. Case, porque mentres respondía preguntouse que motivo tería para romper o descanso dominical que observaba case relixiosamente.
Escoitou uns minutos, case sen facer preguntas, e pechou a chamada cunha breve frase.
-Espérame alí. Vou enseguida.
...
As dúas mulleres avanzaron moi amodo pola semipenumbra do recibidor ata que unha das dúas golpeou co seu pé o que parecía unha bóla. Era unha boliña dura que rodou polo chan ata chocar contra o zócolo de madeira dunha das paredes, facendo un ruído que pareceu estalar no silencio tenso do piso. Ambas as visitantes inmobilizáronse de golpe e a veciña falou logo dun calafrío, pero cando tentaron volver moverse os seus pés tocaron con outras boliñas que tamén botaron a rodar.
Unha delas detívose no arranque do corredor, baixo o feixe de luz que sobresaía da porta do salón. E resultou que non era unha bóla. Era unha boliña feita de madeira. A conta dun colar. Máis exactamente, dun rosario.

E aínda se pode mellorar a tradución escollendo outro léxico máis enxebre: enseguida/axiña, piso/andar, conta/doa...

Índice de Exercicios de lingua galega	Pseudónimos galegos
Anxo González Guerra, Vitoria Ogando Valcárcel	Suxestións: ogalego@galicia.com