@ Foto: Manuel Rivas, escritor galego ogalego.eu // ogalego.gal son  Vitoria Ogando Valcárcel e Anxo González Guerra, catedráticos de L. e Lit. Galega xubilados

DESVIACIÓNS DA LINGUA ESTÁNDAR

I.- Castelanismos // II.- Vulgarismos // III.- Arcaísmos // IV.- Hiperenxebrismos // V.- Desvíos varios // VI.- Comentar desvíos // VII.- Dialectalismos // VIII.- Escoller a correcta // IX.- Substantivos en -dade // X.- r/l en grupos consonánticos // XI.- Corrixir erros

Ver axuda teórica antes de facer os exercicios

I.- Corrixir todos os castelanismos das frases

1.  Todos os concexais fan o mesmo: primeiro bébense un vaso de viño e logo botan a cinza do cigarro no ceniceiro, por qué terán esa costume?

2.      En primer lugar hai que chear unha olla de papel con palabras e logo xa buscaremos a súa interpretación.

3.      Cando se despertou, levantou as cexas intrigado por aquel ruído, e ao recoñecelo rompeu a carcaxadas.

4.      Quenes están de acordo co proiecto que expuxo o señor Presidente?

5.      Tiña a completa seguridade de que iba a ganar moitos cartos nalgún lugar lexos de aquí.

6.      Cal é o prato que che gusta máis: as almexas á mariñeira ou o conexo con lechuga?

7.      Aquela parexa de noivos que se estaba casando na igrexa parecía ser moi feliz e pensaban que esa felicidade lles duraría toda a vida.

8.      Sei que a estos nenos lles gusta moito ir á escuela porque seu profesor lles conta relatos e tamén llelos fai escribir.

9.      Despois de morrerse, toda a familia, chorosa, cooperou para lle pór a mortaxa.

10.  Na praza prodúxose un grande balbordo, así que nos achegamos a botar unha olleada, mais ao vermos que non tiña importancia, marchámonos.

11. Que Dios cho pague, me dixo a aboa cando lle fixen un pequeno traballiño no pasillo da casa.

12. Profesora, na clase do lado hay una rapaza co móvil acendido, ademáis fai moito ruído.

13. Xa mo había dito él, que era culpa dun parásito que se había instalado en seus hosos.

14. O abogado fixo un reportaxe fotográfico da boda da filla maior.

15. Eres moi listo, iso é unha boa suxerencia e non o digo por amistade.

16. Na operación retocou a nariz, as pestañas, os labios e a frente.

17. Este fin de semana rompeu o grifo da cociña e o auga encharcou o solo.

18. Vou a durmir que teño moito soño, hoxe esperteime moi cedo.

19. Sí, son testigo de que aquela parexa de rapaces se puxo a xogar á baraxa.

20. O meu entrenador ten vacacións en Xulio, irá saltar olas á praia da Lanzada-

***Corrección do apartado cos desvíos sinalados***

II.- Corrixir todos os vulgarismos das frases

1.      Era moi fermoso escoitar no interior da catedral de Lugo aquela múseca tan doce e interpretada con tanto sentimento pola Tresa.

2.      Parece que desde a túa perspectiva, o úneco que paga a pena é ouservar con toda atención os defeutos dos demais.

3.      Este vran dedicareino a practicar as técnicas máis atuais para conseguir un perfeuto bronceado.

4.      O condanado do rapaz non exercita a mamoria porque inora que ese é o mellor xeito de mantela en forma.

5.      Drento duns días levareite ao campo para que vexas que non todas as arbres son iguais.

6.      Hai que vere o intrés que tes ultimamente por todo o relacionado coa informática. Nin que esa fose a panacea universal!

7.      Para estudar a materia de língoa cómpre dominar algúns conceutos: ouxeto direto, suxeito, atributo, suplemento, etc.

8.      Pirmeiro fixo unha críteca dela ante xente allea, e non contento con iso, logo comezou a marmurar polo baixo non sei que insensateces.

9.      Iso é difrente: pro non ademito que me leves a contraria cando sabes tan ben coma min que eu teño razonhe.

10.  Cando o Mansamino perdeu os sentidos púxose completamente páledo, mais ao cabo dun istantiño xa tiña un aspeto manífico.

11. Mira aí que númaro ten a páxina na que se fala dos probes de esprito.

12. Na somana que vén irei á Cruña.

13. É verdá que esa nova soio saíu no arradio?

14. Foi un rapace que hai que ademirare, facía unhas afotos impresionantes.

15. A máis diso son coasi todos forasteiros, coma sabedes. Hoxe ten que habere moito xentío pois é víspora da feira do sete (A esmorga, Blanco Amor, p. 92)

Curiosidade: os nosos mariñeiros chamáronlles Antuerpe, Capetón e Castletón. De que cidades se trata?

***Corrección completa do apartado***

III.- Corrixir todos os arcaísmos das frases

1. No quinto capiduo do libro que estou a ler aparece escrita a mor parvada que nunca vira impresa.

2. Roi estaba farto de que sempre lle pedisen a mesma cousa, iso que unha vegada e outra se negaba a compracelos.

3. Despois da accidentada viaxe en coche, por fin conqueriron chegar á cibdade antes de fecharen os hoteis.

4. Este home merescía un outo posto na Administración, se o seu pasado exemplar non engana.

5. Ao acabar aquela longa carreira faltábame o áer e case me doía o cor como consecuencia da axitada respiración.

6. Hai que asumir que o feito de nascer xa implica que algún día falesceremos.

7. Non creo que sexa certo iso que dis de que favoresceu a algúns en prexuízo doutros.

8. Hai que levar moito coidado coa roupa de coores vivas: en canto as lavas unha vez perden moito e quedan máis apagadas.

9. O meu fillo debesce polos xoguetes de montar e desmontar, e en cambio non lle gustan nada os que funcionan con pilas.

10. Tiña a consciencia perduda a causa das doores.

11. Aquel día contounos unha fremosa estoria

***Corrección completa do apartado***

IV.- Corrixir todos os hiperenxebrismos (hipergaleguismos, pseudogaleguismos) das frases

1.  Ficou moi sadisfeito cando conseguiu limpar todo o piso e colocar as cortiñas sen a axuda de ninguén.

2.  Comprendeu que a aquela houra xa lle sería imposíbel comezar a escalada da montana porque non alcanzaría o seu obxectivo antes de chegar a noite.

3.   Para facer máis crara a explicación empregou varios exempros que todos puidesen entender sen dificultade.

4.    O asasiño permañeceu tranquilo e non se alteirou cando o sorprenderon no lugar do crime.

5.    Os científicos, grazas á súa rápida aición, extirparon aquela parte enferma do orgaísmo antes de xurdiren complicacións.

6.      Cando chega a primaveira o sol parece brilar con máis forza no ceo.

7. É moi freconte que os cidadáns colabouren  con sinceiridade e entusiasmo nas grandes empresas colectivas.

8.   Mira, aquel home da gabardiña que está alá na esquiña é o famoso profesor de quen tanto che falei.

9.   A orgaización e funcionamento da oficiña é un problema que ninguén ousa afrontar con gañas.

10.  O seu orgulo determiñouno a pechar a boca ante as aldraxes proferidas por un sector da audencia.

11. O siñificante e o siñificado son as dúas caras do siño lingüístico

***Corrección completa do apartado***

V.- Corrixir todos os erros das frases e despois sinalar se se trata de castelanismos, vulgarismos, arcaísmos ou hiperenxebrismos

1.      O tercer tomo tiduábase “Como conseguir en tres semanas esa pel soave que causará a envexa de todos os seus amigos”.

2.   “É que o meu destiño será erguer durante toda a miña vida moimentos a outros homes que sobresaíron polas súas vertudes?”, preguntábase con desesperación aquel famoso arquitecto.

3.      Lembra con saudades aquel lexano día en que decidira adequirir o coche que agora ía a vender por estar moi vello.

4.      Eses dous son os que traduxeron do inglés aquela novela de policías coa que tan ben o pasaches.

5.    Que sinifica esa nova caloña que inventaron os nosos adversarios para nos avergoñaren?

6.      Xa sei que viñestes a despedir ao Calros, mais iso non vos dá dereito a barullardes como se non houbese ninguén máis na estación.

7.      Non me ademira que adoure así ao seu irmán máis vello: á súa idade todos tivemos algunha vez o mesmo sentimento.

8.      Seica hai un método infalíbel para adiviñar o porvir: examinar as entranas dun animal morto.

9.   Teño moitas gañas de que chegue o verán para poder ir á praia e ver como o sol se oculta sobre a auga no hourizonte, mentres aínda podo continuar deitado.

10.  Ese neno sempre nos leva a contraria en todo, non sei se será por teimosía ou por desobedencia.

***Corrección completa do apartado***

VI.- Comentar as seguintes palabras

1. Ouvella

2. Cuchilo

3. Pegaxoso

4. Ambente

5. Custión

6. Suelo

1. Tiduo

2. Corazonhe

3. Acontescer

4. Manoxo

5. Diviño

6. Outura

1. Amenazar

2. Númaro

3. Inorante

4. Perescer

5. Crarificar

6. Adeprender

***Corrección completa do apartado***

VII.- Substituír todos os dialectalismos das frases polas formas estándar

• -AXUDA: documento teórico-

• -Ver Selección de falas galegas en You Tube-

a) Substituír todos os dialectalismos das frases polas formas estándar

1.      Ten tino, que con iso xa se mancou miña mai nunha mao o verao pasado.

2.      Ises xamós son moi ruís e xa o dixo il cando os viu.

3.      Xa che levei comingo.

4.      Culle os cuartos e míteos no banco antes de que chos leven os ladrós.

5.      Xa lle dixen aos nenos o que tiñan que faser, e ao deitárense que apaghen a lus.

6.      Por aquel camín viñan uis cais alobados.

7.      Colleu a vara e parteuna dun golpe.

8.      Miña avó truxo unhas roscas de Ribadavia que estaban mui ricas.

9.      Estaban beilando na aira unhos rapaces moi pándegos.

10.  Fixéchedes ben, que eisí non vos van poder pillar.

11.  Eu aprobín todo este ano, aínda que non tiña moi bons profesores.

12.  Tu cantaste moito mellor que o resto, mais xa ves como son as cousas, o premio foi para os de Ortigueira.

13. Esvaroume da mau, non o fixen adrede. Que sabía eu que ía estoupar daquil xeito?(A esmorga, Blanco Amor, p. 76)

b) Substituír todos os dialectalismos das frases polas formas estándar sinalando o bloque dialectal no que se debe situar a frase.

1.- Anda, rapaz, cume e bibe, e o que che sobre míteo nos petos e lévao

2.- O meu padrín vendeu os pantalois vellos na feira o domingo

3.- Asende a lus da cosiña, que non se ve ben

4.- Foi teu irmao o que meteu mao nos xamós do veciño

5.- E logho por onde andabas que non te mirín, a última ves foi en Pasarón

6.- Seica viñeron visitala unhos catalás moi educadiños iles

7.- Onte á mañá meu irmao foi a unha puza pescar arrales. Il é moi arteiro neso, que o aprendeu de neno, di que non hai que tir moita práctica pra apañalas cun pano roxo.
Logo colleu un dos balós que hai no rocho e botamos unhos partidos na aira da señora Antonia. Estuvemos asta as catro ou cinco da tarde, non me acordo ben.
Dispois fomos merendar unhas mazás sentados no chau e cantamos unhas canciós mui bonitas que aprendemos na escola.
Ó chegarmos á casa sacamos os zocos e sentamos a ver a televisión un bon anaco, que poñían unhas viciñas beilando, eran unha dazaoito ou dazanove e foron as millores da noite.

***Corrección completa do exercicio VII***

VIII.- Cal das dúas é a correcta? Se son as dúas, explicar a diferenza de significado

1. persoa ou persona

2. persoaxe ou personaxe

3. persoalizar ou personalizar

4. persoalismo ou personalismo

5. persoificar ou personificar

6. persoal ou personal

7. xeral ou xeneral

8. xeralizar ou xeneralizar

9. xeralato ou xeneralato

10. xerador ou xenerador

11. xeralidade ou xeneralidade

1. xerar ou xenerar

2. xeración ou xeneración

3. vixiar ou vixilar

4. segredo ou secreto

5. segredamente ou secretamente

6. meio ou medio

7. dorido ou dolorido

8. doroso ou doloroso

9. corado ou colorado

10. corante ou colorante

11. corar ou colorar
    
    ***Corrección do exercicio completo ***

IX.- Cal é o substantivo correspondente terminado en –dade?
Por exemplo, orfo: orfandade; ruín: ruindade.

grave, só, mendigo -ver-

mozo, notorio, humilde -ver-

feliz, cruel, fatal -ver-

libre, tenaz, novo -ver-

sucio, necio, pío -ver-

vacuo, parvo, feo -ver-

homoxéneo, vario, perpetuo -ver-

deforme, san, solidario -ver-

húmido, bo, propio -ver-

leal, débil, ambiguo -ver-

falso, enfermo, navegábel -ver-

sagaz, socio, acerbo -ver-

antigo, galego, malo -ver-

***Corrección completa do exercicio***

X.- Colocar r ou l en lugar dos puntos:
Por exemplo: p..ano: plano; p..aza: praza.

p..aia, p..acer, ap..audir,comp..to -ver-

p..ato, p..aca, p..azo, c..amar -ver-

cump..ir, amp..o, comp..acer, exp..otar -ver-

rep..icar, p..anta, emp..egar, p..ural -ver-

imp..sivo, c..avo, esc..avo, c..avar -ver-

ap..icar, c..ave, c..ase, c..asificar -ver-

conc..ave, conc..uír, c..aro, p..ancha -ver-

p..uma, b..anco, ab..andar, b..ando -ver-

g..obo, c..ásico, c..oro, c..ima -ver-

p..aga, p..anto, p..egar, p..aneta -ver-

p..ebe, b..andura, b..usa, f..aco -ver-

f..aqueza, f..echa, f..ota, desp..azar -ver-

imp..icar, sop..o reg..a, sing..adrua -ver-

sop..ar, ig..exa, f..etar, b..andir -ver-

b..asón, nob..e, f..ouxo, ob..iga -ver-

nob..eza, ob..igar, sab..e, f..echazo -ver-

p..ateado, p..acidez, ap..acar, p..an -ver-

***Corrección completa do exercicio***

XI.- Corrixir todos os desvíos nas frases:

1. Vaia cansancio que me quedou de anoar os zapatos de todos os cativos que teñen amizade co Luís! Nun día tan caluroso como hoxe xa me apetecería tomar uns amorodos con xeo e frambuesa, que xantei garbanzos con feixóns.

2. Antes de subir no teleférico tiven que tomar unha pílula para o vértigo. Son un home valeroso, mais se alá arriba se me dá por ollar pola portela, e antes non tomei a vacuna, vólvome un cobarde.

3. Viña moi ufano porque na selva capturara un papagaio, un xabaril e un reptil venenoso. Logo trocounos por unha marabillosa sortilla e unha papoula de almafí.

4. Teña coidado de non esvarar coa grasa que caeu dun automóbil nesa curva. Agora deixan as estradas cheas de suciedade e colillas.

5. Disminúen as súas enfermidades, agora xa só ten as encías inchadas e un quiste encetado no calcañal; só lle faltaba que lle saíse un cactus nas engurras da empeña.

6. Dimitiu o director do club de élite que está ao pé da confitería. Seica o relacionaron co soborno na venda dun novo misil ao Iraque.

7. Que non lle pasase o exame feito non é unha traizón, que el é un rencoroso e non me empresta nin un lápiz; oxalá lle dea unha cambra no entrenamento de hoxe.

8. Hai un novo e falso remedio para a sífilis: medio gramo de pole de margarita, un gramo de lexía común mesturado con gaseosa sabor cola e dous gramos de morcilla castelá. Todo ben revolto e en pequenas doses. Durante o tratamento absterase de comer fiambres e de obter boas calificacións en Literatura. NOTA: tamén vale para o SIDA.

***Corrección completa do exercicio***

ogalego.eu/ogalego.gal ten unha licenza Creative Commons Atribución-Non comercial-Compartir igual 4.0 Internacional.