ogalego.eu // ogalego.gal son Vitoria Ogando Valcárcel e Anxo González Guerra, catedráticos de L. e Lit. Galega xubilados |
Así falan en Trasar 2 (familia de Pilar Guerra)
Unha das posibilidades é a correcta, premer para ver.
1. CARMEN GONZÁLEZ GONZÁLEZ:
Nin a vermella que os delamba!
Dito aplicable en moitos contextos para esaxerar, rexeitar... (vermella: vaca do país; delamber: lamber) |
Cando ti ías, xa eu viña de volta
Eu xa o sabía antes ca ti |
Sempre che gaño en todo |
Todo me rende máis ca ti |
Cando ti naciches, xa eu rebulía
Son moito máis rápido ca ti |
Son moito máis vello ca ti |
Non es ti máis listo, eu teño máis experiencias |
Coa verdade non se lle cala a ninguén, porque se lle calas, vanche dicindo que es un tonto
Minte, non digas a verdade |
Hai que dicir sempre a verdade |
Dicir a verdade non vale para nada |
Di a castaña: en agosto arder e en setembro beber
As castañas queren moita calor en agosto e que lles chova en setembro |
As boas castañas son as asadas en agosto ou cocidas en setembro |
Como te ves eu me vin, como me ves haste ver ti
Dille o defunto á xente cando está no enterro á porta da igrexa |
Dille o mestre aos alumnos a principios de curso |
Dille o político aos votantes antes das eleccións |
En Santos neve nos campos
Irónico, non é normal a neve en Santos |
En novembro é moi normal que neve |
Entre Santos e Natal inverno carudal (caroal)
Entre novembro e decembro o inverno aínda é suave |
Entre novembro e decembro é tempo de moita invernía, moi malo |
Estou cun pé no estribo, fun vello e acabado e cando menos o penso hei de montar a cabalo
A morte |
Verso dun poeta de Carballedo |
Febreiriño corzo, cos seus vinte e oito, se durase máis catro non quedaba can nin gato, nin cornas ao carneiro nin orellas ao pegureiro
Porque febreiro é un mes moi curto |
Porque febreiro é un mes moi frío |
Porque febreiro é un mes con moi mala sona |
Hasta la sepulturita te he de acompañar si puedo, que para mi has tenido partida de caballero
Dise ao acompañar un defunto no enterro |
Dille un namorado ao outro antes de casaren |
Marzo espigarzo, abril pendoril, maio granaio, en xuño criar e en xullo segar
O centeo bota a espiga en marzo, o pendón en abril, o gran en maio, en xuño engorda o gran e en xullo a sega |
Meter unha figada
Facer unha trasnada, unha inocentada, unha broma |
Insultar |
Botar o mal de ollo, mala sorte |
O mes de novembro, ditoso mes, que entras con Santos e despides con San Andrés
Este mes leva o nome de Santos ou tamén de San Andrés |
O primeiro e o último día están dedicados a estes santos |
O que de novo non traballa, de vello dorme na palla
Quen non procura bens de novo de vello terá que durmir na palla nas cortes e currais coma os pobres de pedir |
O que de novo non traballa de vello está máis descansado |
O que na praza se compra e na cociña se guisa todo pasa polo cu e algo queda na camisa
Todo o que se come se caga e sempre algo se mancha |
Todo o que se compra hai que preparabo ben para que non faga dano |
O que non garda o seu segredo, mal pode gardar o meu
Dise da persoa que é moi sincera |
Non te fíes de quen anda contando segredos, non lle contes nada |
Quen me dera outro, porra de merda, eu non quería ter ansia de casa
Frase dita por unha señora do lugar cando lle morreu o segundo marido |
Rubio para nacente, auga de repente
Cando abre o día colorado para o leste vai chover moi pronto |
Santo de barro, santo de merda
Dise cando un santo non cumpre o que se lle pediu |
Dise de alguén que aparenta santidade |
As imaxes de barro rompen axiña |
Se chove en xaneiro, nin boa meda nin bo palleiro
Cando chove moito en xaneiro vai haber mala colleita de centeo |
Se chove en xaneiro o centeo dará moito gran e pouca palla |
Vós que fostes coma nós e nós habemos de ser coma vós, pedide a Deus por nós, que nós pediremos por vós
Recomendación dos pais aos fillos |
Dise nos enterros e logo rézase unha oración |
Xaneiro xiadeiro, súbete ao outeiro, se ves verdegar bótate a chorar, se ves negrear bótate a cantar
En xaneiro ten que haber xeada e frío para que haxa logo boas colleitas |
2. MANUEL GONZÁLEZ GONZÁLEZ:
A policía e a medicina só é boa cando se necesita
Médicos e policías nunca son bos |
Médicos e policías cando non se precisan poden dar problemas, mellor lonxe |
Ao pasar o San Pedro xa o viño non ten medo
A partir do 29 de xuño o viño xa atura ben os calores no pipo |
As uvas xa aguantan ben o tempo, xa están formadas |
As lebres e as mulleres buscalas ao pé de camiños e carreiros, as lebres para que corran e as mulleres para que as fodan
Dito desprezativo das mulleres, coma outros moitos que había |
Botar un parzamique
Realizar o acto sexual |
Falar sen escoitar aos demais e marchar logo, botar un sermón |
Ter unha conversa agradable |
Cando a rula canta no seu ruladeiro, bota o millo, senón na terra, que sexa no bulleiro
Cando se escoita a rula na primavera hai que botar xa o millo aínda que chova moito |
Cando chegan as rulas hai que lle botar de comer, mellor millo |
Cobras en marzo, neve en maio
Imposible, nin neva en maio nin saen as cobras en marzo |
Se xa saen as cobras en marzo vai arrefriar o tempo e pode nevar en maio |
Díxolle a liñaza ao millo: nugallón, un mes debaixo do torrón e aínda vou non vou
O millo nace antes có liño |
O liño nace antes có millo |
Díxolle o millo á liñaza: privada, de tres días nada
O liño nace aos tres días |
Cando se mete na auga a liñaza aos tres días nada e xa se pode sacar |
Está coma o rei nun cesto e o cesto polo río abaixo
Está moi ben, moi contento e mesmo hai posibilidades de que siga así, levado pola corrente |
Parece que está moi ben, mais a cousa cambia e ponse mal, como o cesto que leva a corrente |
O monte para dar bo pan ten que ser ben cavado, mal queimado e ben arado
O porco medra na merda e a troita na auga
Os porcos para engordaren deber estar cheos de merda e as troitas na auga |
Cadaquén onde mellor está é no seu medio natural |
O que en maio se molla, en maio se enxuga
Cando un se molla debe secar pronto |
Os días son grandes, hai tempo para todo |
O que tarde fai a vendima, cómenlle as uvas e cáganlle na viñas
Cando se deixa sen facer a vendima e están feita as dos veciños chegan persoas que entran, comen as uvas e fan as súas necesidades |
Dise cando se quere que alguén marche pronto |
Pedras para abaixo, lebres para arriba e mulleres para as romerías
As pedras caen soas para abaixo, as lebres corren saltando e as mulleres van de boa gana ás romarías |
Primeiro de agosto, primeiro de inverno
En agosto xa son os días máis curtos |
En agosto xa comeza o mal tempo, non agarda a setembro |
Se no marzo canta a arral, no maio xa calará
Todo ten o seu comezo e o seu fin |
Se marzo vén moi quente e cantas as ras xa volverá o frío en maio |
Setembro, ou seca fontes ou leva pontes
Setembro, mes de contrastes, tan ben hai temporais de choiva como secas |
3. ANXO GONZÁLEZ GONZÁLEZ:
Á muller e á mula cada día unha zurra
As mulleres e as mulas cada día un agasallo |
Como as mulleres e as mulas son moi teimudas hai que educalas con violencia |
A quen non ten porcos róncanlle as paredes
Dise cando se está agardando que pase algo e parece que se escoitan sinais de que vai suceder |
Quen non ten porcos de ceba na casa cre escoitar ruídos decote |
As lebres para riba, as pedras para baixo, as mulleres prás romerías
As lebres saltan, as pedras caen, as mulleres bailan |
As lebres saltan ben, as pedras caen ben e ás mulleres gústanlles as festas |
As que deixes tu, lévoas eu (dille San Migel a San Mateu)
Botar un cuarto a espadas
En abellas e ovellas nunca metas o que teñas pero sen algunha non esteas
Non producen moito as abellas e ovellas, mais axudan na economía familiar |
Ovellas e abellas dan sempre algo de perda |
Estar á mosa -moi usado en Oíncio-
Estar perdido |
Estar oculto |
Estar á vista |
Meterlle palla na albarda (moi utilizado no Incio)
Falarlle mal a unha persoa de outra para predispoñela en contra |
Enganar a alguén facéndose pasar por algo burro |
Ovella vella e colmea pobre en maio morre
É un mes moi perigoso para as abellas e ovellas |
4. XOSÉ MANUEL GONZÁLEZ GUERRA:
Á levantada da cama
Alá polo medio da noite |
Ao deitarse e levantar as roupas da cama |
Ao erguerse da cama |
Aínda non vin un que alá chegara
Referido ao día de mañá cando se fala de facer moitas cousas "mañá" |
Refírese ao cabo do mundo, cando se fala del |
Referido ao Xuízo Final do que fala a relixión |
Ánimo tripas, que está un corno a cocer
Arde nun candil
Dise do aceite cando sabe ben e está ben conservado |
Dise do viño cando sabe moi ben e está ben conservado |
Dise dunha persoa que anda moi apurada |
Desde que cae a folla vense moi ben os niños
Pronto virá o inverno |
Hai cousas que veñen elas soas, sen esforzarse |
Perdemos algo e cando non fai falta e se dan as condicións aparece, nestes casos dise esta frase |
É unha carta falsa
Unha carta marcada, unha trampa |
Dise de alguén que non é de fiar, que non merece confianza |
Unha mentira |
Flor de toxo, cariño puto
É moi bonita e atractiva mais chea de pinchos |
A flor de toxo é o símbolo das prostitutas |
Dise cando un se pica cos toxos |
Hai quen non come as pitas por curiosas
Porque son unhas aves moi especiais, non como os capóns |
Porque comen todo o que atopan na terra, vermes, cousas noxentas |
Ladran os cans á carreira, sinal é que alguén vén, ha de ser o de onte á noite que quedou de vir e vén
Dise nas nas tardes de verán cando ladran os cans sen motivo concreto |
Dise alá nas noites de inverno cando ladran os cans sen motivo concreto |
Mentres tempo non vén, sazón non pasa
Todas as cousas veñen no seu tempo, non hai que perder a esperanza cando tardan algo |
Mentres non cambia o tempo non se pode sementar o froito |
Mentres un é novo todo lle vén ben |
Meter fumes na cabeza a...
Desilusionar a |
Contarlle mentiras a |
Darlle falsas esperanzas no amor a |
O que é un cabeza louca gasta todo en roupa
Non é bo gastar todo o que temos en roupa, hai outras necesidades antes |
O que escaravellos manda, merda lle carrea
O que se equivoca sofre as consecuencias |
Dise cando alguén fai un traballo mais só a medias, non o acaba como debía |
Quen moito fala moito erra |
O que perde unha vaca e encontra un corno, xa non perdeu todo
O sol madrugadeiro na porta fai bulleiro
O sol moi de mañá seca a terra diante da porta |
Cando no tempo malo sae o sol moi cedo pronto virá a choiva e farase lama nos camiños |
O viño o de tódolos días, e as mulleres variadas
O viño é sempre o mesmo mais o xenio das mulleres varía cada día |
O mellor viño é aquel ao que estamos afeitos a diario, mentres que nos amores é mellor cambiar de muller |
Polo san Martiño o sol dura mentres o zorro salta o camiño
Alá polo 11 de febreiro os días son pequenos e o sol dura moi pouco tempo |
Alá polo 11 de novembro os días son pequenos e o sol dura moi pouco tempo |
Se non é por Santa Lucía xa será outro día
É algo que hai que facer alá polo 13 de decembro |
A todo lle chegará o seu tempo |
Se queres ter o teu home gordiño despois de caldo unha cunca de viño
O viño engorda moito |
Un vaso de viño é moi bo nas comidas |
Viño e caldo xunto provocan inchazón |
Sonche as cabras que ten que gardar
Non ten outra cousa que facer, ten tempo |
Pasa a vida gardando cabras no monte |
Non vale máis que para gardar cabras |
Xiada na lama, auga na cama
Cando a xeada chega aos sitios moi húmidos é que pronto choverá |
Cando a lama está xeada moi pronto se converterá en auga |
Xusto, Pepiño, mazás coma puños
Dise cando o interlocutor esaxera moito algo |
Dise para lle dar a razón ao interlocutor cando acerta de cheo |
Para lles afalar ás vacas:
Ghou, para tornar a vaca
Ghouá, para que pare a vaca
Toma, para chamar a vaca
Vaca be, vaca to, para mandala para algures
Volve, para que dea a volta cando andas arando
Chica to, para tornar as becerras
Ponte, para pórse ao carro ou ao rego e para xunguir
Atrás, para pórse ao carro
Arrima, para que se acerquen aos valados cando andas arando
Agüíche, agüíche to, cando se levan a beber para que beban. Se é unha besta, asúbíaselle e reméxeselle a auga
5. XAN L. GONZÁLEZ GUERRA
Cando o zorro anda aos grilos, mal para os pais e peor para os fillos
Se ten que perder o tempo buscando grilos que cantan moito pero non alimentan, non vai ter sustento para a súa familia |
Se está despistado, nos biosbardos, mal para todos |
Di o zorro: das cereixas aos nabos ben o pasamos, dos nabos ás cereixas veñen as queixas
A época da fartura é a das cereixas (maio-xuño) ata os nabos (novembro), logo vén o inverno e a fame |
Di o raposo que con cereixas e nabos un ben se alimenta, sen eles todo son queixas |
Home lunerio non é bo colleiteiro
O labrador que traballa moito de noite, coa lúa, non recolle logo moito |
O labrador que se fía moito da lúa para sementar e recoller non vai recoller moito |
Home luneiro nin boa meda nin bo palleiro
Quen sementa e recolle fiándose demasiado das fases da lúa non vai coller moito centeo |
O que sega ou malla de noite, coa lúa, vai recoller pouco gran |
O amieiro arde no bulleiro
O amieiro arde moi ben na noite de San Xoán |
O amieiro é unha árbore que arde moi ben, aínda que estea mollado ou cheo de lama |
O caíño é o pai do viño
O caíño é o mellor viño |
A variedade caíño é a máis antiga e tradicional no viño |
O que está en casa allea, se ben está ben estea
Dise ironicamente para o hóspede marche xa |
Cando na casa de outro se está cómodo hai que deixarse estar |
Un día de pica boi
Un día de moita calor cando as moscas pican nos bois |
Un día de moito traballo, con moito que facer, coma se houbese moito que picar nos bois |
Tócalle o birimbao que non é gaita nin é pao
Vaia, vaia, madía leva, que sorte... |
Iso é unha mentira moi grande |
**Algún léxico propio de Trasar:
Canabucho: chamábaselles canabuchos ou canavuchos ás espigas de millo que non ían ao hórreo, xa por seren moi pequenas ou por seren deformes. Como este millo non servía para fariña, os canavuchos xa non se esfollaban e gardábanse nun sitio seco para seren utilizados todo o ano. Utilizábanse como complemento alimenticio para o gando e na miña casa dábanselles sobre todo aos bois cando tiñan moito traballo.
Pegota/peghota: broma ou inocentada propia do día 28 de decembro. Pode ter que ver con algo que se pega nas costas da persoa burlada.
Corrofellos: mazás pequenas coma castañas que quedan ao final da tempada na maceira (Pilar Guerra)
Dente de angrón: herba medicinal para comer o sangue nun derrame (haina na beira dos regatos)
2005-2011 |
ogalego.eu/ogalego.gal ten unha licenza Creative Commons Atribución-Non comercial-Compartir igual 4.0 Internacional. |