ogalego.eu // ogalego.gal son Vitoria Ogando Valcárcel e Anxo González Guerra, catedráticos de L. e Lit. Galega xubilados |
NOMES GALEGOS PARA A CHUVIA E O CHOVER
1. CHUVIA FINA E MIÚDA
Como chove miudiño, como miudiño chove … Rosalía de Castro
Estes versos son dos máis recitados en galego. E para a chuvia miúda e fina temos nada menos ca estas palabras:
1-babuña 2-babuxa 3-barballa 4-barbaña 5-barbañeiro 6-barbuña 7-barbuza 8-barrallo 9-barrufa 10-barrufo 11-barruñeira 12-barruzada 13-barruzo 14-bátega 15- bornefeira 16-borralla 17-borrallada 18-boubizo 19-breca 20-chuviñada 21-chuviñeira 22-chuvisca 23-chuviscada 24-froallo 25-garúa 26-lapiñeira 27-lapiñada 28-lapiñeira 29-marmaña 30-marmuñeira 31-mera 32-mexadeira 33-mexaparvos 34-milura 35-mormazada 36-morriña 37-morriñada 38-orballada 39-orballeira 40-orballiscada 41-orballo 42-parruma 43-parrumada 44-patiñeira 45-patumeira 46-poalla 47-poallada 48-poallo 49-poalleira 50-salseiro 51-zarapallada 52-zarzallo
53-Nas veigas do río Asma en Chantada unha seca-fría é un pequeno torbón que cae moi raras veces co aire norte ou sarandón e que non chega case nin a mollar a terra pero, iso si, é moi frío (Benigno González, Vilaguillulfe)
2. CHUVIA FORTE
Mexan por nós e temos que dicir que chove… Castelao
Para indicar unha chuvia forte temos:
1-arroiada 2-ballón 3-balloada 4-basto 5-batagazo 6-bátega 7-batagón 8-bategada 9-brea 10-cairo 11-calistro carauxada 12-cebra 13-cebrina 14-cebrisca 15-chaparrada 16-chuvascada 17-chuvasco 18-chuvieira 19-chuviñeira 20-cifra 21-ciobra 22-coriscada 23-corisco 24-decembra 25-diluvio 26-dioiva 27-dioivo 28- idoiro 29- raxo 30-torba 31-torbada 32-torboada 33-torbón 34-treboada 35-trebón 36-treixada 37-xistra 38-zarracina
3. CHUVIA CON AIRE FORTE
Chove en Santiago, meu doce amor… Federico García Lorca
Para a chuvia con moito aire temos :
1-brea 2-cebrina 3-cebrisca 4-chuvascada 5-chuvasco 6-cifra 7-cimbra (cae torcida) 8-ciobra 9-coriscada 10-corisco 11-zarracina
4.CHUVIA CON NÉBOA
Aran os bois e chove... Xosé María Díaz Castro
Para a chuvia mesturada coa néboa:
1-barruzo 2-breca 3-meleada 4-melura 5-molura 6-mera 4-salseiro
5. CHUVIA CON NEVE-XEO
Que chove despois de chover, don Gregorio... Manuel Rivas
Cando a chuvia vén mesturada con neve e xeo:
1- auganeve 2-calistro 3-cebrina 4-cebrisca 5-coriscada 6-corisco 7-escarabana 8-nevada 9-nevarada 10-nevareira 11-nevarío 12-nevisca 13-nevarisca 14-pedrazo 15-salabreada 16- sarabia 17-sarabiada 18 saraiba 19-sarabiada 20-torba 21-xistra
6. CHUVIA CON RAIOS E TRONOS
Chove para que eu soñe... Uxío Novoneyra
Cando a chuvia vén con raios e tronos:
1- treboada 2-torboada 3-torbón 4-trebón
7. TODOS OS NOME DA CHUVIA
...aferrará connosco unha vela de chuvascos ... Manuel Antonio
E velaquí todos os substantivos que o galego ten para a
chuvia:
1. auganeve: chuvia mesturada con neve
2.
arroiada: choiva forte e intensa
3.
babuña: chuvia miúda e pouco intensa
4. babuxa: chuvia miúda e pouco intensa
5.
ballón: tromba de auga forte e intensa
6. balloada: chuvia intensa que se prolonga varios días seguidos, : chuvia repentina, intensa e curta
7. barballa: chuvia miúda e pouco intensa
8. barbaña: chuvia miúda e pouco intensa
9. barbañeiro: chuvia miúda e pouco intensa
10.
barbuña: chuvia miúda e pouco intensa
11.
barbuza: chuvia miúda e pouco intensa
12.
barrallo: chuvia miúda e pouco intensa
13.
barrufa: chuvia miúda e pouco intensa
14.
barrufo: chuvia miúda e pouco intensa
15.
barruñeira: chuvia miúda e pouco intensa
16.
barruzada: chuvia fina e persistente
17.
barruzo: chuvia miúda e pouco intensa, mesturada con néboa
18. basto: chuvia repentina, intensa e curta
19. batagazo: chuvia repentina, intensa e curta
20. batagón:
21.
bátega: chuvia repentina, intensa e curta
22.
bategada: tromba de auga forte e intensa, : chuvia repentina, intensa e curta
23. bornefeira: chuvia miúda e pouco intensa
24.
borralla: chuvia miúda e pouco intensa
25.
borrallada: chuvia miúda e pouco intensa
26. boubizo: chuvia miúda e pouco intensa
27.
brea: chuvia forte e
con vento
28. breca: chuvia miúda e pouco intensa, mesturada con néboa
29. cairo: chuvia forte e, normalmente, de duracion breve
30.
calistro: trebón de auga fría con vento ou neve miúda
31. caruxada: Chuvia miúda e pouco intensa
32.
cebra: chuvia repentina, intensa e curta .. acompañada de vento
33.
cebrina: temporal de chuvia e neve con vento forte
34.
cebrisca: temporal de chuvia e neve con vento forte. Sarabiada forte
35.
chaparrada: choiva forte e intensa, tromba de auga forte e intensa, chuvia
repentina, intensa e curta
36.
chaparrazo: choiva forte e intensa, tromba de auga forte e intensa, chuvia
repentina, intensa e curta
37.
choiva: precipitación en forma de pingas, chuvia
38.
chuiva: variante dialectal de chuvia
39.
chuva: variante dialectal de chuvia
40.
chuvascada: precipitación intensa e abundante, acompañada case sempre de vento forte
41.
chuvasco: precipitación intensa e abundante, acompañada case sempre de vento forte
42.
chuvia: precipitación en forma de pingas, choiva
43.
chuvieira: chuvia forte e intensa, tromba de auga forte e intensa
44.
chuviñada: chuvia miúda e pouco intensa
45
chuviñeira: chuvia repentina, intensa e curta
46.
chuvisca: chuvia miúda e pouco intensa
47.
chuviscada: chuvia miúda e pouco intensa
48. cifra: chuvia forte e con vent
49. cimbra: chuvia que cae torcida con vento
50.
ciobra: chuvia forte e con vento
51.
coriscada: trebón de auga fría con vento ou neve miúda
52.
corisco: trebón de auga fría con vento ou neve miúda
53.
decembra: chuvia forte e prolongada habitual en decembro
54.
diluvio: chuvia moi abundante e intensa
55.
dioiva: chuvia moi abundante e intensa
56.
dioivo: chuvia moi abundante e intensa
57.
escarabana: auga moi fría con sarabia
58. froallo: chuvia miúda e pouco intensa
59. garúa: chuvia feble
60. idoiro: choiva forte
61. lapiñada: chuvia miúda e pouco intensa
62.
lapiñeira: chuvia miúda e pouco intensa
63.
marceada: tempo con claros e chuvias propio de marzo
64.
marmaña: chuvia miúda e pouco intensa
65. marmuñeira: chuvia miúda e pouco intenssa
66. meleada: chuvia mesturada con néboa
67. melura: chuvia mesturada con néboa
68. molura: chuvia mesturada con néboa
69. mera: chuvia moi fina que se desprende da néboa mesta
70. mexadeira: chuvia feble
71. mexaparvos: chuvia feble
72. milura: chuvia feble
73. mormazada: chuvia fina de orballo
74.
morriña: chuvia miúda e persistente
75. morriñada: chuvia miúda e persistente
76. nevada: chuvia en forma de neve
77. nevarada: chuvia en forma de neve
78. nevareira: chuvia en forma de neve
79. nevarío: chuvia en forma de neve
80. nevisca: chuvia mesturada con neve
81. nevarisca: chuvia mesturada con neve
82.
orballada: chuvia miúda e de pouca duración
83.
orballeira: chuvia miúda e de pouca duración
84.
orballiscada: orballo moi fino, que case non chove nada
85. orballo: chuvia fina e persistente
86. parruma: chuvia miúda e pouco intensa
87. parrumada: chuvia miúda e pouco intensa
88.
patiñeira: chuvia fina e persistente
89. patumeira: chuvia fina e persistente
90. pedrazo: chuvia en forma de xeo
91.
poalla: chuvia miúda e pouco intensa
92.
poallada: chuvia miúda e pouco intensa
93.
poalleira: chuvia miúda e pouco intensa
94. poallo: chuvia miúda e pouco intensa
95. raxo: golpe de chuvia
96. salabreada: chuvia mesturada con xeo
97. salseiro: pingas de auga que producen unha néboa mesta provocada polo vento na superficie do mar
98. sarabia: chuvia con xeo
99. sarabiada: chuvia con xeo
100. saraiba: chuvia con xeo
101. saraibada: chuvia con xeo
102. seca-fría: un pequeno torbón que cae moi raras veces co aire norte ou sarandón e que non chega case nin a mollar a terra pero, iso si, é moi frío
103.
torba: auga de chuvia mesturada con neve fina
104.
torbada: tromba de auga forte e intensa, tormenta
105.
torboada: tromba de auga forte e intensa, tormenta
106.
torbón: tromba de auga forte e intensa, tormenta
107.
treboada: tromba de auga forte e intensa, tormenta
108. trebón: tromba de auga forte e intensa, tormenta
109. treixada: chuvia abundante
110.
xistra: chuvia e neve con vento moi frío, chuvia forte
111.
zarapallada: chuvia miúda e pouco intensa
112.
zarracina: chuvia abundante con moito vento
113.
zarzallo: chuvia miúda e pouco intensa
114. Seca-fría: pequeno torbón que cae moi raras veces co aire norte ou sarandón e que non chega case a mollar a terra mais é moi frío
8. VERBOS -CHOVER
O paxaro cando chove mete o rabo na silveira... Popular
E os verbos utilizados para indicar como
chove:
1. aballoar: chover a ballón
2. arroiar: chover forte e intenso
3.
baballar: caer chuvia miúda, fina
4.
babuñar: caer chuvia miúda, fina
5.
babuxar: caer chuvia miúda, fina
6.
barbañar: caer chuvia miúda, fina
7.
barbuñar: caer chuvia miúda, fina
8.
barbuzar: caer chuvia miúda, fina
9.
barrallar: caer chuvia miúda, fina
10.
barrufar: caer chuvia miúda, fina
11.
barruñar: caer chuvia miúda, fina e persistente
12.
barruzar: caer chuvia miúda, fina
13. bategar: chover de xeito repentino e intenso por pouco tempo
14. bornefar: caer chuvia miúda, fina
15. Boubizar: orballar
16.
brecar: caer chuvia miúda, fina
17.
cebriscar: caer neve miúda con moito vento
18.
Chorrear: chover forte e intenso
19.
Chover: caer auga das nubes en forma de pingas
20.
Chuviñar: caer chuvia miúda, fina
21.
Chuviscar: caer chuvia miúda, fina
22.
Cifrar: soar o vento e chover forte
23.
Coriscar: chover con frío ou caer neve miúda
24.
Decembrar: chover forte e seguido, típico de decembro
25. Diluviar: chover moito e seguido
26. Entrepazar: caer auga neve
27. Esmorriñar: caer chuvia miúda, fina
28.
Froallar: caer chuvia miúda, fina
29.
Lapiñar: caer chuvia miúda, fina
30.
Marcear: facer un tempo de marzo con claros e chuvias
31.
Marmañar: caer chuvia miúda, fina
32. Merar: desprenderse unha chuvia moi fina da néboa mesta
33. Meruxar: chover miudiño
34. Merdear: chover fino pero xa mollando
35.
Orballar: caer chuvia miúda, fina
36.
Orballiscar: orballar moi suave
37.
Patiñar: caer chuvia miúda, fina
38.
Poallar: caer chuvia miúda, fina
39. Sarabiar: caer auga fría con xeo
40. Saraibar: caer auga fría con xeo
41.
Xistrar: caer auga moi fría con neve
42.
Zarzallar: caer chuvia miúda, fina
9. ADXECTIVOS RELACIONADOS COA CHUVIA
Cando chove non te mollas,
cando fai sol non te queimas... Popular
E os adxectivos que teñen que ver coa
forma de chover:
1.
babuxado: terreo humedecido pola chuvia fina
2.
babuxento: tempo húmido no que chove moito
3.
barrucento: tempo húmido no que chove moito
4.
barralloso: dise do tempo en que cae chuvia
miúda
5.
barrucento: tempo húmido no que chove moito
6.
chuviñento: dise do tempo en que chove moito ou ameaza chuvia
7.
chuviñoso: dise do tempo en que chove moito ou
ameaza chuvia
8.
chuvioso: dise do tempo en que chove moito ou
ameaza chuvia
9.
corisqueiro: dise do tempo no que chove con frío ou cae neve miúda
10.
corisquento: dise do tempo no que chove con frío ou cae neve miúda
11.
froalleiro: dise do tempo non que cae chuvia miúda seguido
12.
froallento: dise do tempo non que cae chuvia miúda seguido
13.
morriñenta: dise da chuvia miúda e persistente
14.
orballento: dese do tempo no que cae unha chuvia fina e persistente
15.
orballisqueiro: dise do tempo no que orballa frecuentemente
16.
poallento: dise do tempo no que cae chuvia fina e miúda
10. FRASES FEITAS: CHOVER MOITO
Cando chove moito entra alguén e di: non sei se choverá/parece que chove/igual chove/vai chover...
E as frases feitas para indicar que chove moito:
1.
chover a arroiar
2.
chover a ballón
3.
chover a cachón
4.
chover a caldeiradas
5.
chover a canados
6.
chover a ceo aberto
7.
chover a chapuzos
8.
chover coma quen a envorca
9.
chover ás cuncas
10.
chover a Deus dala
11. chover a Deus dar
12. chover a esmadrazar
13.
chover a manta
14.
chover a mares
15.
chover a varrer
16.
chover a xerros
18.
chover o mar chovido
19.
chove que arrepía
20.
chove que mete medo
+ A diola dar
(= a deus dala)
11. DITOS - CHOVER
E choverá papá, choverá Pachín... Dito popular
E os ditos sobre
o chover:
1.
chover sobre mollado: sucede algo malo despois de outra
cousa mala xa acontecida
2.
chova que neve!: pase o que pase
3.
chóvelle na cabeza: está tolo
4.
coma quen ve chover: non facer caso, deixalo pasar
5.
nunca choveu que non escampase: todo ten remedio
6.
por min que chova!: tanto me ten
7.
xa choveu!: hai moito tempo
8. chóvelle no fallado: ten problemas mentais
9.
unhas pingan e outras mollan: todo é o mesmo
12. REFRÁNS - CHOVER
Sentar a ver chover... Deporte tradicional galego
Xesús Ferro Ruibal no seu Refraneiro Galego Básico recolle entre
outros estes refráns sobre o chover:
1. A mera de san Xoán leva o viño e mailo pan: as néboas e orballos de finais de xuño son prexudiciais para as viñas e os cereaiss
2. As escarabanas de marzo e as augas de abril valen máis ca o carro de David:
2.
Abril para ser abril ten que vir
con augas mil
3.
Abril augas mil, se non é no comezo ó
medio ou á fin: sempre ha chover moito en abril
4.
Abril frío e mollado enche o celeiro e
farta o gado: moi boas colleitas
5.
Abril quente e mollado carga o carro e
engorda o gado: moi boas colleitas
6.
Ano de chuvias, poucas madrugas: queda un na cama, non madruga
7.
Auga de maio trae boa ano/pan para
todo o ano: moi beneficiosa
8.
Auga de mediodía, auga de todo o día: choverá todo o día
9.
Auga de trebón nunha parte dá e noutra
non: como vén forte nuns
sitios estraga e noutros é beneficiosa
10.
Auga de xaneiro, cada pinga vale diñeiro: en xaneiro pouca auga vale moito
11.
Auga en febreiro mellor ca en xaneiro
12.
Auga miúda, vendaval que dura: moitas veces a chuvia fina acabará
en forte vendaval
13.
Auga/chuvia de febreiro fai palleiro: boa para os cereais
14.
Auga/chuvia mañanceira non é duradeira: cando chove moi cedo non dura
15.
Brétemas no alto, chuvias no baixo: na cima do monte néboa e no val
chuvia
16.
Cando chove e fai vento, pecha a porta e estate dentro
17.
Cando chove e vai sol, alegre está o pastor: medran os pastos
18.
Cando chove e vai sol, é tempo de requeixón: moito leite de vaca
19.
Cando chove moito, ha de escampar logo: pronto deixará de chover
20.
Cando chove o domingo antes da misa, toda a semana vai de risa: a xente da parroquia acudía o
domingo á misa ben vestida, por iso o dito
21.
Cando non chove en febreiro, nin bo prado nin bo centeo nin bo lameiro
22.
Cando o sol madruga, é sinal de chuvia
23.
Chova para min abril e maio e para ti todo o ano: cando máis necesarias son as chuvias
24.
Chuvia no mar e vento na ría, chuvia para todo o día
25.
Chuvia no mes de agosto non é chuvia que é mel e mosto: mellora a colleita de mel e uvas
26.
Chuvia por santa Lucía tolle a sardiña: chuvia polo 13 de decembro é mala
27.
En marzo auga que non molle o rabo do gato: que chova pouco
28.
Moita chuvia en xaneiro, mala anada no cabaceiro: mala colleita
29.
Moitas augas en maio traen mal ano: non debe chover moito
30.
Nadal mollado e xaneiro ben xeado: que chova en decembro e frío en
xaneiro
31.
No ano que moito chove o labrego traballa máis que come: é mal ano no campo
32.
Se o gato lava a cara, é que venta enchente de auga: cando se lambe moito vai chover
33.
Se polo san Xurxo chove de mil cereixas quedan nove: cando chove polo 23 de abril sofren
as cereixas novas
13. CHOVER NA FRASEOLOXÍA DE PILAR GUERRA
Nunca chove a gusto de todos... Popular
En Trasar de Carballo (Lugo) Pilar Guerra recolleu estes ditos sobre a chuvia:
·
A mera de San Xoán leva o viño e non
deixa o pan: a choiva miúda, néboa
mesta de xuño prexudicial para os campos
·
A porca de maio ou no principio ou no cabo, e han parar os
bois quince días antes ou despois: en maio ten que haber 15 días de mal tempo
·
A porca de maio vale máis no principio ca no cabo: a chuvia fai máis nos primeiros de maio
·
Manda chover na Habana!: vello dito de admiración
·
Marzo ventoso e abril chuvioso: mellor moito vento en marzo e choiva en abril
·
Non hai sábado sen sol: cando un sábado chove moito, dise a frase
·
Se chove en xaneiro, nin boa meda nin bo palleiro: mala colleita de centeo
Irlle botar un torbón: ir beber algo (case sempre viño)
14.Cando chove e vai sol pode aparecer o Arco da vella
Antes dicíaselles aos cativos que o arco da vella era o xeito que tiñan as nubes de beberen, de colleren dun regato próximo a auga para a chuvia. -Arco da vella, vaite de aí, que andan os porcos a fozar en ti (Marín) -Arco da vella ó levante, ei boi pra diante, arco da vella ó poñente, colle os bois e vente (Santiago) |
15.Verbos para cando deixa de chover:
Abocañar, amizar, delampar, descrebar, escrebar, enxeirar, escambrar, escampar, estear, estiñar, estrelampar
Delouro: intervalo de tempo en que non chove
Chove na veiga: dise da persoa que bota cuspe ao falar
16.- Cantiga popular
Se chove deixa chover,
se orballa deixa orballar,
que por mais que chova e chova
de ti non me hei de apartar.
O que navega de noite
ha de tropezar nos penedos
e eu que ando polo dia
tropezo nos teus enredos.
E se chove deixa que chova
e se orballa deixa orballar,
eu ben sei dun abriguiño
onde me ei de ir abrigar
17. E a mellor cidade do mundo para ver chover... Santiago de Compostela
Luz de tebra, Ánxel Vázquez de la Cruz, Xerais, 1010: A cidade recibíanos no primeiro ano cunha degustación de chuvias. A mansa chuvia do chove miudiño de Rosalía, na invernía. A chuvia rala e espallada do comezo do trebón, ou a espasmódica das primaveras equívocas. A chuvia minuciosa ou en altas e ventadas ondadas no Obradoiro, tantas veces rematadas por unha raiola do sol -non sabemos se gabanciosa ou burlona- ao que só lle faltaba o triángulo de Yavhé para lanzar unha proclama. A chuvia olorosa no outono de Santa Susana. A chuvia musical sobre lucernarios e tellados. O orballo como unha inmensa vacúa lambendo amorosamente a cidade enteira. A chuvia que fixo posíbeis as frondosidades das vellas pedras con lidros, mofos, brións, vexetación varia, en contrarréplicas magníficas á arte humana e os seus capiteis barrocos. A cidade da chuvia... (p. 44)
-Extra 1: Radio Galega, 04-04-2013, Galicia por diante, ogalego.eu e a chuvia
-Extra 2: Outra páxina con información de Carlos Carabaña, ou esta de 4gotas
-Extra 3: e para escoitar mentres cae a chuvia, Treixadura, se chove
-Extra 4: "Nunca choveu" by Lydia Botana
-Extra 5 : Chove en Galiza (Díaz Castro), por Pablo Díaz
2005-2024 |